Kaplica Czaszek w Czermnej to jedna z najbardziej fascynujących i tajemniczych atrakcji turystycznych w Polsce, która każdego roku przyciąga licznych turystów. Kryje ona w sobie historię pełną dramatyzmu i refleksji nad przemijaniem. Ta niezwykła konstrukcja, będąca zarazem pomnikiem pamięci, skrywa w swoich murach tysiące ludzkich czaszek i kości, które stanowią świadectwo przeszłości ludzi, którzy stracili życie wskutek wojen z XVIII wieku, a także przetaczających się przez te ziemie epidemii. Odwiedzenie tej niezwykłej kaplicy pozwala nie tylko odkryć jej historię, ale również zastanowić się nad kruchością ludzkiego życia. W jej wnętrzu, jak nigdzie indziej, dobitnie wybrzmiewa znane z literatury i szkolnych ławek pozdrowienie "Memento mori" - Pamiętaj o śmierci. Stojąc pośrodku krypty, wyłożonej przez ludzkie szczątki łatwo popaść w zadumę melancholię. W niniejszym artykule-przewodniku po Kaplicy Czaszek w Czermnej przedstawiamy jej lokalizację, dojazd, historię oraz praktyczne informacje dotyczące zwiedzania tego niecodziennego miejsca.
Ta unikalna atrakcja turystyczna położona jest w południowo-zachodniej Polsce. Niewielka barokowa kaplica, jaką jest kaplica czaszek, znajduje się w Czermnej, dzielnicy Kudowy-Zdroju, oddalonej o niecały kilometr od centrum miasta. Posadowiona jest na terenie cmentarza parafii pw. św. Bartłomieja, tuż obok kościoła pw. św. Bartłomieja Apostoła. W pobliżu kaplicy czaszek znajdziemy również inne sztandarowe atrakcje turystyczne Kudowy-Zdroju, takie jak park zdrojowy czy skansen funkcjonujący pod nazwą "Szlak Ginących Zawodów". Kaplica położona jest również niespełna kilometr w linii prostej od granicy polsko-czeskiej i jest także miejscem chętnie odwiedzanym przez naszych południowych sąsiadów.
Aby dotrzeć do Kaplicy Czaszek, należy udać się do Kudowy-Zdroju, popularnego uzdrowiska, które leży około 120 km na południowy zachód od Wrocławia. Dojazd do Kudowy-Zdroju możliwy jest zarówno samochodem, jak i komunikacją publiczną, gdyż kursują tu autobusy i pociągi. Wyruszając spod Pensjonatu "U Ireny" w Stroniu Śląskim, pokonamy 66-kilometrową trasę wiodącą przez między innymi Kłodzko i Polanicę-Zdrój, co zajmie nam około godziny czasu. Bezpośrednio przy Kaplicy Czaszek funkcjonują dwa parkingi, z czego jeden jest płatny, a drugi, znajdujący się na północ od cmentarza przy ulicy Stanisława Moniuszki, jest darmowy.
Historia powstania kaplicy czaszek jest splotem wielu tragedii ludzkich i efektem ciężkich czasów, w jakich przyszło umrzeć dziesiątkom tysięcy mieszkańców tych ziem. Kaplica wybudowana została w latach 1776-1804 przez miejscowego czeskiego proboszcza, księdza Wacława Tomaszka. Pewnego dnia, zupełnie przypadkowo, przy starej dzwonnicy w pobliżu kościoła natrafił on na wystające z ziemi ludzkie szczątki. Wśród traw i liści zauważył ludzkie czaszki, żebra i piszczele. Jak się okazało, podczas zleconych przez księdza wykopalisk w tym miejscu liczba szkieletów była ogromna i sięgała kilku tysięcy. Ponadto, przechadzając się po okolicznych lasach i miejscach niedbałego pochówku ofiar wojny trzydziestoletniej, wojny prusko-austriackiej, wojny siedmioletniej, oraz szerzącej się po nich epidemii cholery w XVIII wieku, a także nie mógł on znieść widoku licznych, niedbale rozrzuconych szczątków ludzkich roznoszonych przez dziką zwierzynę. Ksiądz Tomasz postanowił więc zebrać kości w jedno miejsce i, na wzór katakumb rzymskich, które miał okazję naocznie obejrzeć kilka lat wcześniej, oddać im należyty szacunek, wbudowując specjalnie dla nich ossuarium. Wspólnie z grabarzem J. Langerem i kościelnym J. Schmidtem, proboszcz Tomaszek przeczesywał okolice przez niemal 8 lat, zbierając ludzkie kości. Budując kryptę i gromadząc w niej szczątki, stworzył niezwykłe miejsce do refleksji nad przemijaniem, a co najważniejsze wybudował miejsce godnego pochówku dziesiątek tysięcy nieznanych z imienia ludzi.
I tak do dziś kaplica pozostała prawie w niezmienionej formie, wypełniona po brzegi kośćmi. Ściany, a nawet sklepienie wnętrza kaplicy wyłożone zostało przez około 3 000 ciasno ułożonych czaszek i piszczeli natomiast kolejne 21 000 kości znajduje się w krypcie pod podłogą kaplicy czaszek. Ponadto, nad wejściem do budynku umieszczono napis "Memento Mori" - "pamiętaj o śmierci" - który przywołuje do głównego przesłania tego miejsca. Twórcy kaplicy czaszek kości, które wykorzystywali do wyłożenia komnaty, uprzednio dezynfekowali i impregnowali poprzez gotowanie ich w roztworze ługu drzewnego. W kaplicy znajduje się niewielki ołtarz z barokowym krzyżem oraz dwie rzeźby aniołów: jeden z trąbką opatrzony inskrypcją po łacinie "Powstańcie z martwych", drugi z wagą i napisem "Pójdźcie pod sąd". W szklanej gablocie obok kilku innych czaszek spoczywa także czaszka księdza Tomaszka, którego ostatnią wolą było złożenie jego szczątków w tej kaplicy.
Zwiedzanie wnętrza kaplicy odbywa się wyłącznie w towarzystwie przewodnika i odbywa się mniej więcej co 15 minut w grupkach maksymalnie 45-osobowych. Proces zwiedzania skupia się na poszanowaniu historii i wartości tego niecodziennego miejsca. Oto kilka praktycznych wskazówek dla odwiedzających:
Kaplica Czaszek dostępna do zwiedzania jest odpłatne:
Dorośli 10 zł
Emeryci i Renciści 8 zł (po okazaniu legitymacji)
Dzieci i Młodzież 5 zł (6 – 18 lat)
Miejsce to jest udostępnione do zwiedzania od wtorku do niedzieli (w poniedziałki jest zamknięte).
Godziny zwiedzana kaplicy czaszek:
w kwietniu od godz. 10.00 do godz. 16.00,
w maju i czerwcu od godz. 9.00 do godz. 17.30,
w lipcu, sierpniu i wrześniu od godz. 9.30 do godz. 17.00.
Kaplica Czaszek
Stanisława Moniuszki 8a,
57-350 Kudowa-Zdrój
tel. 605 540 927
e-mail parafia@czermna.pl
Kaplica czaszek niewątpliwie jest miejscem wartym odwiedzenia, zwłaszcza jeśli jesteśmy już w Kudowie-Zdrój. To bardzo osobliwy zabytek, pozostawiający w sercach zwiedzających wiele emocji i wrażeń. Przyciąga turystów z całego świata swoją niezwykłą historią i atmosferą tajemniczości. Pomimo krótkiego czasu spędzanego wewnątrz budynku, gwarantujemy ogromne emocje i towarzyszące im niecodzienne uczucia. W końcu widok setek kości ofiar wojen nie może nikomu pozostać obojętny.
Opinie na jej temat są różnorodne, ale większość zwiedzających podkreśla jej niezwykły charakter. Dla jednych to ważne miejsce historyczne. Dla innych, miejsce sakralne stanowiące okazję do refleksji nad życiem, śmiercią i tym, co zostaje po nas, gdy opuszczamy ten świat.
Warto dodać, że zwiedzanie Kaplicy Czaszek u osób wrażliwych wywołuje poczucie dyskomfortu i możemy natknąć się na opinie, że obiekt ten nie powinien być udostępniany do zwiedzania, gdyż jest to bezczeszczenie pamięci zmarłych. Podsumowując, jest to atrakcja turystyczna, która prowokuje różne emocje i reakcje. To, czy postanowimy ją odwiedzić, musi być naszą subiektywną decyzją.
Zapraszamy do kontaktu
