Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny, stanowiąca Sanktuarium Wambierzyckiej Królowej Rodzin, Patronki Ziemi Kłodzkiej, to jeden z najbardziej rozpoznawalnych obiektów sakralnych w tej części Polski. Charakterystyczna, masywna budowla wykonana w stylu późnego renesansu swoimi walorami architektonicznymi przyciąga pielgrzymów, a także turystów odwiedzających okolice. Jest to zabytek i ważne miejsce duchowej odnowy, będące klejnotem w koronie Kotliny Kłodzkiej, na tyle ważnym i istotnym, że zyskał on miano śląskiej Jerozolimy. Barokowe wnętrza z licznymi malowidłami naściennymi, obrazami i rzeźbami onieśmielają i zachwycają swoim przepychem wiernych i gości świątyni. Wielowiekowa historia obrzędów katolickich, jakie miały tu miejsce, sięga XII wieku. Kościół w Wambierzycach został doceniony przez Stolicę Apostolską, co poskutkowało w 1936 roku nadaniem jej tytułu bazyliki mniejszej. W poniższym artykule postaramy się przybliżyć wszelkie istotne informacje dotyczące tego miejsca, poczynając od opisu jego lokalizacji, przez historię i główne atrakcje, kończąc na praktycznych wskazówkach dotyczących zwiedzania.
Świątynia znajduje się w centrum niewielkiej miejscowości Wambierzyce, przy Placu Najświętszej Marii Panny 11. Sama miejscowość leży w województwie dolnośląskim, w gminie Radków, pośrodku Ziemi Kłodzkiej. Bazylika jest usytuowana nieopodal Parku Narodowego Gór Stołowych i stanowi ważne miejsce turystyczne, ponieważ jest główną atrakcją regionu i krzyżują się przy niej liczne szlaki turystyczne, w tym czerwony, zielony, niebieski i czarny. Znajduje się w dolinie potoku Cedron, otoczona niewielkimi wzgórzami, malowniczo wkomponowując w otaczający krajobraz. Z większych miejscowościach położonych w sąsiedztwie możemy wymienić: Radków oddalony o 8 km, Polanicę-Zdrój oddaloną o 14 km i Nową Rudę oddaloną o 20 km. Wyruszając ze Stronia Śląskiego do tego Sanktuarium Matki Bożej, musimy zaplanować godzinę czasu na dojazd. Najszybsza trasa prowadzi przez Lądek-Zdrój, następnie obwodnicą Kłodzka w kierunku Szalejowa Dolnego, skąd już dzieli nas tylko niewielki dystans do celu. Dojazd do bazyliki jest dobrze oznakowany i nie powinien sprawić nikomu problemów. Bezpośrednio pod bazyliką znajduje się nieduży płatny parking.
Z miejscem, w którym został wybudowany budynek kościoła w Wambierzycach, związana jest legenda, której powstało kilka wersji. Według najczęstszych przekazów, w roku 1200 Matka Boska objawiła się tutaj Janowi z Ratna, trzymając na rękach małego Jezusa. Aby uczcić ten dzień i oddać cześć Matce Boskiej, postanowił on zgodnie ze swoją wizją umieścić jej podobiznę w postaci drewnianej figurki na wzgórzu, w dziupli okazałej lipy. Figurka stała się z czasem miejscem, do którego okoliczni wyznawcy udawali się na modły aż do roku 1218. Wtedy bowiem dokonał się tu cud, którego doznał ślepiec Jan z Raszewa. Kończąc modły pod figurką, powstał on z kolan i potykając się, uderzył głową w pień drzewa, w którym znajdowała się figurka. Odzyskał on wzrok, o czym szybko rozeszła się wieść po okolicy. Pielgrzymi zaczęli tłumnie odwiedzać małą Matkę Boską z Jezuskiem, licząc na podobne uzdrowienia. W 1263 roku na wzgórzu wybudowano pierwszy niewielki kościółek, jednak okazał się on zbyt mały w stosunku do wciąż rosnącej liczby przybywających tu pielgrzymów.
Według wiarygodnych dokumentów historycznych pierwszą solidną budowlą sakralną posadowioną na tym wzgórzu był ceglany kościół z 1512 roku, wybudowany na polecenie Ludwika von Panwitza. Niestety, wojenne zniszczenia podczas wojny trzydziestoletniej zrównały go do poziomu fundamentów. Świątynię odbudowano na początku XVIII wieku, jednak ze względu na wady konstrukcyjne groziła ona zawaleniem, co spowodowało podjęcie decyzji o jej rozbiórce. Aktualnie możemy podziwiać świątynię, której budowę datuje się na lata 1715-1723. Fundatorem i zleceniodawcą przedsięwzięcia był hrabia Franciszek Antoni von Goetzen, który przy projektowaniu swojej inwestycji wzorował się na Świątyni Salomona. Okazała świątynia na przestrzeni lat była przebudowywana i remontowana wielokrotnie, dając jej obraz współczesnego sanktuarium. Ważnym wydarzeniem w dziejach świątyni było nadanie jej tytułu bazyliki mniejszej przez papieża Piusa XI w 1936 roku. Tytuł ten otrzymują kościoły wyróżniające się wartością zabytkową lub walorami liturgicznymi i duszpasterskimi. Ponadto, w 1980 roku kardynał Stefan Wyszyński przeprowadził koronację tutejszej figurki Matki Bożej, nadając jej tytuł Wambierzyckiej Królowej Rodzin.
Kościół Matki Bożej Wambierzyckiej został zaprojektowany na planie prostokąta, który podzielono na trzy główne sekcje, z których środkowa jest najokazalsza. W bryle budynku znajduje się prezbiterium, owalna nawa główna oraz biegnące wokół krużganki. Fasada kościoła jest w stylu późnego renesansu i wznosi się na ponad 50 metrów wysokości, przypominając bardziej pałac niż budynek sakralny. Kościół składa się z dwóch kondygnacji zakończonych charakterystycznymi balustradami oraz kamiennymi posągami apostołów. Elewacja kościoła jest przyozdobiona pilastrami, a na jej szczycie znajdują się trzy płaskie szczyty, z których środkowy przyjmuje formę owalnej kopuły. W centralnej części fasady znajduje się charakterystyczny zegar oraz rzeźba Matki Boskiej Wambierzyckiej z XVIII wieku. Projekt świątyni jest dopracowany w każdym szczególe, co można zauważyć po zmyślnej koncepcji frontalnych monumentalnych schodów. Łącznie jest 56 stopni, co wiąże się z ukrytą symboliką, według której ostatnie piętnaście stopni symbolizuje wiek Maryi w chwili Niepokalanego Poczęcia, środkowe 33 stopnie symbolizują wiek Chrystusa, a pozostałe dziewięć symbolizuje liczbę chórów anielskich. Charakterystyczne dla bazyliki są również niewielkie wieże, które wyrastają z bocznych ścian nawy głównej.
Po przekroczeniu progu świątyni naszym oczom ukarze się bogato zdobione wnętrze, gdzie dominuje styl barokowy. W centralnej części prezbiterium znajduje się ołtarz główny stanowiący owoc pracy Karola Sebastiana Flackera. Tu znajduje się wykonana w stylu gotyckim lipowa rzeźba 28-centymetrowej Madonny z nagim Dzieciątkiem z końca XIV wieku. Cudowna figurka matki Boskiej, w zależności od okresu liturgicznego, odziewana jest w różnokolorowe szaty. Ponadto we wnękach prezbiterium umieszczono mniejsze ołtarze św. Jana Nepomucena, św. Walentego, św. Anny, św. Józefa i św. Antoniego. Kolejnym dziełem Flackera, które odnajdziemy w bazylice, jest ambona z 1723 roku, będąca rzeźbiarską ilustracją wyrażającą słowa maryjnego hymnu Magnificat. W świątyni możemy podziwiać wiele innych dzieł sztuki, takie jak obrazy, rzeźby czy bogato zdobione freskami sklepienia. W krużgankach zorganizowano wystawy pamiątek po pierwszej świątyni, oraz atrybutów kalek uzdrowionych na tej ziemi wraz z ich wotami. Obok Relikwii znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca Jana Pawła II. Całość tworzy niepowtarzalną atmosferę pełną ładu i harmonii.
Wstęp do bazyliki, w której umieszczono figurkę Matki Boskiej jest bezpłatny, ale wskazane jest dobrowolne złożenie ofiary na cele kościelne.
W umysłach bogobojnej ludności zamieszkującej okolice kościoła Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Wambierzycach zrodziła się idea, aby nadać miejscowości charakteru przypominającego Jerozolimę. Głównym inicjatorem tej idei był właściciel wsi Wambierzyce, Daniel Paschazjusz von Osterberg. Projekt nazwany "śląską Jerozolimą" zaowocował w 1683 roku rozpoczęciem prac budowlanych na Górze Kalwarii przy wznoszeniu kapliczek. Do wykonania pierwszych konstrukcji za budulec posłużyło drewno. Jego podatność na czynniki atmosferyczne spowodowała, że szybko kapliczki się zniszczyły, a w ich miejsce powstały zachowane do dziś ceglane kaplice z przełomu XVII i XVIII wieku.
Kalwaria Wambierzycka jest jedną z największych i najstarszych w Polsce, a już na pewno jest najdłuższą kalwarią na Dolnym Śląsku, bowiem liczy sobie prawie 80 stacji. Składają się na nią liczne kaplice ulokowane na wzgórzu, przypominającym Jerozolimską Górę Oliwną i Golgotę, oraz w obrębie wsi, gdzie włączone zostały na wzór Jerozolimy w zabudowę miejską. Aby maksymalnie upodobnić Wambierzyce do świętego miasta, na jej terenie wybudowano 16 bram, z czego zachowało się do czasów obecnych 14, z których 7 jest inspirowanych bezpośrednio tymi z Jerozolimy. Na terenie kalwarii postawiły się także dwie pustelnie, jedna na Górze Kalwarii, a druga na Górze Nowej. Główną oś kalwarii stanowią kapliczki, które przedstawiają sceny biblijne z Ewangelii, ale także wiele innych opowieści pochodzących z apokryfów oraz chrześcijańskiej tradycji.
Droga Krzyżowa jako element programu ikonograficznego kalwarii w Wambierzycach powstała w 1732 roku, jednak wielokrotnie była przebudowywana na przestrzeni wieków. Obecne stacje Drogi Krzyżowej pochodzą z XIX wieku i przyjęły formę murowanych kapliczek wykonanych w stylu neoklasycznym z niewielkimi zdobieniami ornamentowymi. Kapliczki te zostały uzupełnione w roku 1888 obrazami malarza Knauera. Warto wytrwać w wędrówce do ostatniej stacji i skręcić przy niej w lewo. Po kilkuminutowym spacerze naszym oczom ukarze się piękny widok na wambierzyckie sanktuarium oraz górujący nad nim szczyt Strzelińca Wielkiego. Jeśli będziemy podążać wzdłuż ścieżki, to na sąsiednim Wzgórzu Kwarantanny natkniemy się na swojej drodze na cztery ogromne mosiężne dzwony leżące w cieniu drzew.
Jest to dość osobliwa ciekawostka rodząca wiele pytań o jej pochodzeniu. Warto wspomnieć, że tajemnicze artefakty pokryte grubą warstwą patyny spoczywają tu od lat 90. XX wieku. Niemieckie inskrypcje na ich ścianach zdradzają nam ich pochodzenie, wyjaśniając, że jest to dar od przedwojennych mieszkańców Wambierzyc dla bazyliki. Dzwony miały zwieńczyć planowaną dzwonnicę, która niestety do dnia dzisiejszego z powodów finansowych nie powstała.
Wędrówka wiodąca Drogą Krzyżową zajmuje około 4 godzin i przewiduje czas na chwilę zadumy oraz refleksji nad dogmatami wiary.
Ruch pielgrzymkowy i turystyczny jest tu dość intensywny, zwłaszcza w porze letniej. Pielgrzymi mają możliwość znalezienia noclegów w kilku lokalnie działających gospodarstwach agroturystycznych oraz małych pensjonatach. Warto zaznaczyć, że nie ma tu dużych, komercyjnych hoteli, co w naszej opinii jest atutem tego miejsca. Bezpośrednio przy bazylice działa Dom Pielgrzyma, w którym oferowane są kwatery w podstawowym standardzie. Na parterze Domu Pielgrzyma im. Świętej Rodziny funkcjonuje restauracja z kawiarnią, specjalizująca się w obsłudze imprez okolicznościowych, takich jak chrzciny, stypy czy przyjęcia weselne. Niemniej jednak polecamy skorzystać z oferty naszego Pensjonatu U Ireny w Stroniu Śląskim, skąd można szybko dojechać do bazyliki.
Wśród Wambierzyckich atrakcji turystycznych związanych z tematyką chrześcijańską, warto wspomnieć o ruchomej szopce bożonarodzeniowej. Jest to najstarsza, a zarazem największa ruchoma szopka w Polsce. Mechaniczna inscenizacja przedstawiająca narodzenie Jezusa. Jej budowę zapoczątkował w drugiej połowie XIX wieku Longina Wittiga. Wcześniej Wittig budował szopki w rodzinie, gdzie były one tradycją przekazywaną z pokolenia na pokolenie. W 1877 roku Wittig przeniósł się do Wambierzyc, gdzie wraz z rodziną zamieszkał w budynku, gdzie teraz znajduje się szopka. Dzieło szybko stało się popularne wśród turystów i pielgrzymów. Po śmierci Wittiga, jego syn Hermann kontynuował budowę szopki, dodając kolejne sceny. Okazała szopka mieści ponad 800 figur, z których 300 jest ruchomych wykonanych z najwyższą starannością o szczegóły. O jakości wykonanej pracy może świadczyć fakt, że pomimo upływu czasu szopka wciąż jest w pełni sprawna. W 1946 roku szopka została przekazana na rzecz miejscowej parafii, a dziś jest jednym z najważniejszych zabytków Wambierzyc, zachwycającym od ponad stu lat turystów i pielgrzymów swoim kunsztem i misternością wykonania.
Sanktuarium Wambierzyckiej Królowej Rodzin i Patronki Ziemi Kłodzkiej
Parafia Nawiedzenia NMP
Pl. Najświętszej Marii Panny 11
57-420 Wambierzyce
tel.: +48 887 155 155
wambierzyce@diecezja.swidnica.pl
Według niektórych internautów bazylika w Wambierzycach jest jednym z najpiękniejszych miejsc w Polsce, które zdecydowanie warto odwiedzić. Turyści doceniają jej unikalny klimat oraz piękno architektoniczne. Niektórzy zwracają uwagę na historyczne i religijne znaczenie bazyliki, która jest uważana za jedno z najważniejszych sanktuariów maryjnych w Polsce. Wiele osób podkreśla także niezwykłe doświadczenia duchowe, jakie można tam przeżyć oraz uzdrowienia, które miały miejsce w związku z kultem maryjnym w Wambierzycach. Turyści zauważają, że obiekt jest zadbany, a jego otoczenie jest czyste i schludne. Atrakcja jest gorąco polecana dla chrześcijan, osób innego wyznania, a także dla rodzin z dziećmi.
Zapraszamy do kontaktu
