Jest to budynek sakralny położony w bliskim sąsiedztwie naszego obiektu noclegowego Pokoje Gościnne U Ireny. Barokowa kaplica należąca niegdyś do dworskiego kompleksu w Stroniu Śląskim wybudowana w latach 1734-1735, której fundatorem był hrabia Johann Olivier von Wallis. Istnieje podanie mówiące o tym, iż kaplicę wybudowano, aby opanować liczne praktyki pogańskich obrzędów, które jeszcze w XVIII w. odprawiane były na pobliskiej górze Krzyżnik 710 m n.p.m. Początkowo kaplica pod wezwaniem św. Onufrego zyskała dużą popularność. Msze odbywały się w niej codziennie, a nawet była miejscem pielgrzymek. Po zakończeniu II Wojny Światowej przestała być użytkowana. Z czasem niszczała, aż popadła w kompletną ruinę. W 2015 roku zapadła decyzja o jej kompleksowym remoncie. Dziś stanowi ona obiekt świecki, w którym odbywają się uroczystości związane z zawieraniem związku małżeńskiego, oraz jest miejscem służącym organizacji wystaw czasowych dzieł sztuki, koncertów i wieczorków poetyckich.
Stanowi wyróżniającą się stylem i budowlą obiekt sakralny położony na terenie gminy Stronie Śląskie i wschodniej części ziemi kłodzkiej. Kaplica zlokalizowana jest u podnóży niewielkiej góry Krzyżnik w centralnej części Stronia Śląskiego tuż obok stadionu miejskiego, klubu sportowego KS Kryształ. W jej bliskim sąsiedztwie biegnie koryto rzeki Morawka oraz znajduje się zrewitalizowany, rozległy park miejski o tej samej nazwie. Kaplica Św. Onufrego znajduje się również niedaleko dawnego skromnego pałacu królewny Marianny Orańskiej w Stroniu Śląskim obecnie pełniącego funkcje siedziby władz samorządowych. Do kaplicy prowadzi wybrukowana parkowa aleja obsadzona kasztanowcami (wcześniej była to aleja lipowa, jednak do czasów obecnych zachowały się pojedyncze rośliny będące aktualnie pomnikiem natury). Aleja ta łączy się z ulicą Kościuszki na wysokości ronda.
Aby zwiedzić kaplicę św. Onufrego w Stroniu Śląskim, nie musimy nawet odpalać samochodu, ponieważ wystarczy krótki, 3-minutowy spacer z naszego pensjonatu U Ireny, który znajduje się przy ulicy Sportowej 2. Kaplica nie jest jednak łatwo zauważalna, gdyż jest otoczona starodrzewiem i została zbudowana na obszarze obniżonym w stosunku do pozostałej części miasteczka.
Obiekt sakralny, jakim była Kaplica św. Onufrego, wzniesiono w latach 1734-1735 na polecenie hrabiego Johann Olivier von Wallis będącego właścicielem ziemskim okolicznych terenów. Na patrona świątyni wybrano świętego Onufrego, o czym zdecydował osobiście fundator przedsięwzięcia. Powodem wzniesienia kaplicy mogła być chęć wykorzenienia w lokalnej ludności praktyk związanych z pogańskimi obrzędami poświęconymi kultowi bogini Siwy (bogini plemienia Obodrytów), jakie miały miejsce na pobliskim wzniesieniu Krzyżnik. Są to jednak prawdopodobnie bardziej legendy aniżeli fakty historyczne. Wiarygodniejszym powodem wzniesienia tej budowli była chęć posiadania takiego obiektu na swych ziemiach przez hrabiego Johanna zainspirowana podróżą po Włoszech, gdzie miał okazje on podziwiać podobne kościółki. W późniejszych latach kaplica św. Onufrego stała się miejscem pielgrzymek, co spowodowało rozwój okolicznej infrastruktury. W połowie XVIII wieku w kościele odbywały się msze święte w każdym dniu tygodnia. Pod konie tego stulecia świątynię przekształcono w Kaplicę dworską, aby następnie się stała kościołem filijnym wchodzącym w skład Parafii w Strachocinie. W latach 1838-1852 bryła kościoła przeszła kilka gruntownych remontów.
Kaplica spełniała swoją pierwotną rolę miejsca kultu sakralnego do czasu zakończenia II Wojny Światowej i wraz z wysiedleniem ludności niemieckiej w latach powojennych została ona pozostawiona na pastwę losu bez żadnej opieki. Z biegiem czasu popadała ona sukcesywnie w ruinę, aby pod koniec XX wieku stać się totalnie zdewastowanym obiektem z pozarywanymi stropami i pozbawionym dachu gruzowiskiem. W międzyczasie, a konkretnie w 1971 r. została ona wpisana do rejestru zabytków. w 2008 roku zapadła decyzja lokalnych władz o chęci odrestaurowania zabytku i rozpoczęto prace majce na celu pozyskanie środków na ten cel. W 2014 r. uzyskano dofinansowanie w wysokości 2/3 wartości całego projektu szacowanego na ponad 1,7 miliona złotych, co pozwoliło władzom lokalnym na przystąpienie do prac. Kaplica została odrestaurowana w zgodzie z pierwotną formą oraz przy wykorzystaniu podobnych technik budowlanych, jakie stosowano w czasie gdy powstawała. Ciekawostką jest fakt, że zgodnie z tradycją podczas prac budowlanych w kopule wieńczącej wieże kaplicy umieszczono skrzynkę z depozytem (kapsułę czasu). Zawierała ona list z przesłaniem do przyszłych pokoleń, polskie monety w tym monety okolicznościowe emitowane w tamtym czasie, zdjęcia, herb Stronia Śląskiego, oraz pamiątkowy dukat upamiętniający Królewnę Mariannę Orańską. Oficjalne, ponowne i uroczyste otwarcie Kaplicy św. Onufrego miało miejsce 04.09.2015. Zgodnie z zamysłem miał to być obiekt świecki działający pod jurysdykcją Centrum Edukacji, Turystyki i Kultury w Stroniu Śląskim. Obecnie kaplica służy jako miejsce organizacji koncertów, wystaw i wernisaży. W kaplicy udzielane są również śluby przez urzędników Strońskiego referatu cywilnego. Pierwsza uroczystość zaślubin mająca miejsce w murach kaplicy odbyła się 26.09.2015 roku.
Święty Onufry jako święty Kościoła katolickiego i Cerkwi prawosławnej był szczególnie czczony na Ziemi Kłodzkiej. Poświecono mu poza omawianą kaplicą w Stroniu Śląskim koleją w Pisarach oraz figurę koło kaplicy św. Antoniego w Gorzanowie.
Opisana kaplica reprezentuje cechy wczesnego i dojrzałego baroku. Została wzniesiona na planie centralno-podłużnym, składającej się z ośmiobocznego korpusu z kolistą nawą wewnątrz, nakrytego ośmiopołaciowym dachem z latarnią i hełmem. Wokół korpusu przylegały dwa aneksy, z których jeden (północny dziś całkowicie wyburzony) był niższy i służył prawdopodobnie jako główne wejście, a drugi był dwukondygnacyjny i znajduje się po południowej stronie. Kaplica jest nieorientowana, a jej cokół został oblicowany ciosami z piaskowca. Pokrycie dachu stanowił łupek kładziony na goncie i w takiej formie został również odtworzony podczas prac w 2015 roku.
Wnętrze kaplicy zostało podzielone toskańskimi pilastrami i belkowaniem, a elewację rozczłonkowano przez podział ramowy. W poszczególnych partiach umieszczono półkoliście zamknięte blendy z termalnymi oknami, a termalne okna prezbiterium (empory) zostały ujęte w ościeżnice z piaskowca. Na sklepieniu ponad ołtarzem znajdowało się malowidło ścienne przedstawiające św. Onufrego klęczącego na skale, a nad wejściem do kaplicy umieszczono herb rodziny Wallisów. Styl kaplicy nawiązuje do wczesnego baroku, jednak jako budowla powstała w końcu XVII wieku na terenie hrabstwa kłodzkiego, jest stylistycznym zapóźnieniem.
Święty Onufry żył jako pustelnik na początku IV wieku. Przedstawiany jest jako nagi starzec z długą białą brodą sięgająca ziemi. Jego nagość jest symbolem pogardy dla ciała i jego ziemskich potrzeb. Według przekazów po zakończonej nauce w klasztorze Hermopolis (Egipt) spędził 60 lat swego życia na pustelni i odwiedzany był w każdą niedzielę jedynie przez anioła, który obdarowywał go komunią świętą. Święty Onufry porzucił wszelkie dobra doczesne i żył w miejscu odludnym i trudnodostępnym, by się oczyścić i zdystansować się od marności świata oraz przyjrzeć się swoim grzechom. Był orędownikiem w sprawach wyboru małżonka i posiadania potomstwa. Obecnie jego relikwie spoczywają w Sutera, na Sycylii. Jest patronem mnichów, dorożkarzy, pielgrzymów, tkaczy. Szczególnie czczony jest w Kościołach Wschodu. Jego atrybutami są: anioł z hostią, grota przy źródle, dwa lwy kopiące mu dół, czaszka, korona, kruk z chlebem w dziobie, krzyż w dłoni. Opat Pafnucy był przypadkiem świadkiem jego śmierci i go pochował, a następnie spisał jego żywot.
Zwiedzanie kaplicy odbywa się w czwartki w godz. 12:00 - 16:00 oraz soboty w godz. 12:15 - 13:15 Dla pewności, że obiekt będzie otwarty w tych dniach i godzinach, wymagane jest zapowiedzenie swojej wizyty telefonicznie. Zwiadzie jest bezpłatne.
Kontakt do zarządcy obiektu:
Centrum Edukacji, Turystyki i Kultury w Stroniu Śląskim
ul Kościuszki 18
57-550 Stronie Śląskie
Tel. 74 8143 205
e-mail: cetik@stronie.pl
Barakowa perełka Stronia Śląskiego, jaką jest Kaplica św. Onufrego, nie jest atrakcją turystyczną rozpropagowaną na szeroką skalę. A w dodatku stosunkowo niedawno przeprowadzona odbudowa kaplicy nie pozwoliła się temu miejscu zakorzenić na dobre w świadomości turystów odwiedzających te okolice. Jest to miejsc odwiedzane w głównej mierze przez spacerowiczów wędrujących alejkami parkowymi. Spośród niewielu opinii internautów na temat tego przybytku wyczytać możemy ze renowacja wydobyła piękno dawnej świetności kościółka. Jako bryła budynku prezentuje się bardzo dobrze, jednak wnętrza są puste i surowo wykończone. Nie ma w środku żadnych zdobień ani reliktów z przeszłości.
Zapraszamy do kontaktu
